Zespół niespokojnych nóg (RLS – z ang. Restless Legs Syndrome) to schorzenie polegające na uporczywym drętwieniu, mrowieniu i przymusie poruszania nogami. Jest to uciążliwa, trudna do opisania przypadłość, która pojawia się głównie w nocy, uniemożliwiając spokojny sen. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu zespół niespokojnych nóg nie był sklasyfikowaną jednostką chorobową, jednak liczba osób skarżących się na takie same dolegliwości była tak duża, że lekarze przyjrzeli się problemowi i zaszeregowali go do chorób. Szacuje się, że na RLS cierpi 5-10% dorosłej populacji, z czego większość stanowią osoby po 55 roku życia. Co pomaga na zespół niespokojnych nóg? Jak złagodzić objawy? Dowiesz się z tego artykułu.
Jakie są przyczyny RLS?
Przyczyny syndromu niespokojnych nóg nie są do końca znane, jednak większość lekarzy wyklucza podłoże psychiczne. Sugeruje się jego związek z cukrzycą, niewydolnością nerek i występowaniem zatorów żylnych. Oprócz osób powyżej 55 roku życia na RLS cierpią często kobiety w ciąży. Potwierdza to teorię niektórych lekarzy uważających, że współwinę za schorzenie ponosi niedobór żelaza. RLS może mieć charakter pierwotny albo wtórny, jeżeli występuje wraz z innymi chorobami.
Czym charakteryzuje się zespół niespokojnych nóg?
RLS zaliczany jest do zaburzeń neurologicznych, w dużej mierze dziedzicznych. Towarzyszą mu nieprzyjemne wrażenia czuciowe, ciężkie do opisania przez samych cierpiących. Niektórzy mówią o „mrówkach pod skórą”, inni o odczuciu przypominającym palenie się krwi w kończynach. Tak czy inaczej – nikt z nas nie chciałby zachorować na zespół niespokojnych nóg. Objawy nasilają się, kiedy chorzy są w bezruchu np. podczas jazdy samochodem lub w czasie snu. To sprawia, że zespół niespokojnych nóg jest jedną z głównych przyczyn bezsenności u osób powyżej 55 roku życia.
Jakie są objawy zespołu niespokojnych nóg?
Chorzy budzą się w nocy po kilka razy, spacerują po mieszkaniu, chcąc rozchodzić ból, część cierpiących nieświadomie wyrzuca do góry nogi w trakcie snu. Z tego względu zespół niespokojnych nóg jest uważany ze schorzenie uciążliwe nie tylko dla chorego, ale i osób, które z nim mieszkają. Brak snu lub jego zła jakość rodzi kolejne konsekwencje: chorzy w ciągu dnia są rozdrażnieni, zmęczeni, dekoncentrują się w pracy. Dlatego bezsenność będącą objawem zespołu niespokojnych nóg można nazwać wierzchołkiem góry lodowej. Tak naprawdę ta choroba niesie za sobą dużo poważniejsze skutki społeczne i psychiczne.
Jak zasnąć przy zespole niespokojnych nóg?
Choć etiologia RLS nie jest do końca znana, to część neurologów jest przekonana, że jedną z jego przyczyn jest niewłaściwe stężenie melatoniny. Melatonina to hormon wytwarzany przez szyszynkę, który uczestniczy w regulacji wielu procesów fizjologicznych. Szyszynka dobowo wydziela melatoninę – jej najwyższy poziom występuje u dzieci pomiędzy 4. a 7. rokiem życia, by w okresie dojrzewania unormować się i trwać w podobnym stężeniu do 40-50 roku życia. Wtedy też poziom melatoniny zaczyna wyraźnie spadać, a po osiągnięciu około 70 lat prawie całkowicie zanika. Z tego względu, przywrócenie właściwego poziomu melatoniny jest polecane jako jedno z lekarstw przy bezsenności, spowodowanej np. zespołem niespokojnych nóg. Oprócz tego, że melatonina przyspiesza zasypianie, to:
- zmniejsza liczbę wybudzeń w nocy,
- poprawia jakość snu,
- wydłuża sen.
Zatem nie bez powodu melatonina bywa nazywana hormonem snu: reguluje dobowy cykl i pomaga zachować biologicznie zaprogramowany rytm snu.
Czy istnieją domowe sposoby na zespół niespokojnych nóg?
Zdajemy sobie sprawę, jak ciężkie objawy składają się na zespół niespokojnych nóg. Jak sobie radzić z nim w domowych warunkach? Nie ma niestety 100% pewnych, domowych sposobów na zwalczenie schorzenia. Osobom chorym na syndrom niespokojnych nóg zaleca się w pierwszej kolejności odstawienie używek – alkoholu, papierosów i kawy. Polecana jest też modyfikacja diety i wzbogacenie jej w produkty bogate w żelazo i witaminy z grupy B. W wielu przypadkach pomaga też ruch (szczególnie ćwiczenia rozciągające) i masaże kończyn.
Test na zespół niespokojnych nóg
Lekarz podczas badania osoby podejrzewającej u siebie zespół niespokojnych nóg na wstępie wyklucza występowanie wtórnej formy schorzenia. Jeżeli nie rozpozna chorób współistniejących wraz z RLS, przeprowadza wywiad z pacjentem. Pyta m.in. o to, czy przykre dolegliwości:
- dotyczą nóg,
- występują w czasie snu i bezruchu,
- ustępują wraz z poruszaniem się.
Pozytywna odpowiedź na wszystkie pytania oznacza najczęściej, że pacjent cierpi na RLS w postaci pierwotnej.
