Wraz z wiekiem poziom hormonów w organizmie człowieka ulega zmianom — u kobiet pierwsze oznaki zmian zauważamy w trakcie menopauzy, u mężczyzn proces ten przebiega bardziej stopniowo. Niezależnie jednak od płci, zmiany hormonalne i bezsenność to codzienność wielu osób w wieku 50+. Czy ich negatywny wpływ na sen jest nieunikniony? Może jednak jest coś, co możesz zrobić, aby poprawić swój komfort snu i nocną regenerację? W tym artykule chcemy przedstawić Ci przede wszystkim to, co łączy zmiany hormonalne a jakość snu, lecz także podpowiedzieć, co możesz zrobić, by po prostu czuć się lepiej. I pamiętaj — dbanie o swoje zdrowie zawsze powinno być na pierwszym miejscu.
Zmiany hormonalne a sen. Fakty, które warto znać
Czy wiesz, jaki hormon odpowiada za tzw. cykl światło-ciemność, dzień-noc czy też po prostu cykl okołodobowy? Jest to niepozorny hormon wytwarzany przez szyszynkę: melatonina. Więcej o tym, czym jest hormon ciemności, pisaliśmy w osobnym artykule; w tym chcemy skupić się na tym, jak poziom melatoniny — oraz pozostałych hormonów — zmienia się wraz z wiekiem i wpływa na sen.
Wydzielanie melatoniny maleje wraz z wiekiem. W konsekwencji osoby starsze zasypiają wcześniej, ale również wcześnie się budzą, a fazy snu są przesunięte względem pór dnia. Pojawiają się też trudności z utrzymaniem ciągłości snu, a częste przebudzenia (którym sprzyja z kolei kortyzol, którego wydzielanie wzrasta wraz z wiekiem) powodują uczucie zmęczenia. Płytki sen, trudności z zasypianiem — to wszystko częste wyzwania towarzyszące seniorom.
Co więcej, badania wskazują na korelację między poziomem kortyzolu a zmniejszoną ilością snu wolnofalowego (głębokiego), który jest kluczowy dla regeneracji organizmu. Do tego samego efektu przyczynia się zmniejszona produkcja hormonu wzrostu. Co ciekawe, w wielu badaniach obserwuje się też wzrost hormonów tarczycy, takich jak tyroksyna i trójjodotyronina, które oczywiście wspierają procesy metaboliczne, jednak ich zbyt wysoki poziom wpływa na układ nerwowy i w konsekwencji może zaburzać sen.
Zapamiętaj: Za zaburzenia snu w dużej mierze odpowiadają zmiany hormonalne, zarówno na poziomie systemów regulacyjnych, takich jak oś HPA (podwzgórze-przysadka-nadnercza), jak i w proporcjach hormonów katabolicznych i anabolicznych.
Zmiany hormonalne a jakość snu — jak możesz ją poprawić?
Faktem jest, że zmiany hormonalne są naturalną częścią procesu starzenia, ale ich wpływ na sen możesz kontrolować, przynajmniej w pewnym stopniu, poprzez zdrowy tryb życia i odpowiednią suplementację (np. wspomnianej wyżej melatoniny).
Od czego zacząć? Na pewno warto wybrać się do lekarza rodzinnego, który zaleci szereg badań. Pamiętaj, że Twoje problemy ze snem czy uczucie senności mogą być też związane z niedoborem żelaza czy witaminy D3, dlatego koniecznie poproś o skierowanie na takie badania. Co jeszcze możesz zmienić?
- Zarządzaj stresem! Może na początku wydawać się to skomplikowane, ale pamiętaj — wszystkie działania, które mają na celu obniżenie poziomu kortyzolu w organizmie (ulubiony ruch, długi spacer, ćwiczenia oddechowe) będą przynosić efekty.
- Dbaj o swoje funkcje poznawcze — dużo czytaj, ucz się nowych rzeczy, doświadczaj. Pomoże Ci to stymulować swój mózg, a dodatkowo aktywność pomoże położyć się do łóżka fizycznie zmęczonym — i szybciej zasnąć.
- Jeśli zauważysz u siebie objawy zaburzeń snu, takich jak bezdech senny, nadmierna senność czy parasomnie, nie działaj na własną rękę — zacznij od wizyty u lekarza.
Zobacz też: Chroniczne zmęczenie po 50. roku życia. Co zrobić, żeby spać spokojnie?
