Paraliż senny to inaczej porażenie przysenne — sytuacja, w której osoba doświadczająca tego zjawiska nie jest w stanie poruszyć się np. podczas wybudzania, a braku ruchu towarzyszyć może zwiększony lęk. W czasie paraliżu sennego człowiek zachowuje wszystkie funkcje życiowe, może ruszać gałkami ocznymi i oddychać — bezruch dotyczy bezpośrednio mięśni szkieletowych, które są porażone. Brzmi niepokojąco? Dla wielu osób paraliż senny jest jednym z największych lęków, a jego uniknięcie — istotnym celem. Jakie są dokładnie objawy tego zjawiska? Skąd się ono bierze? Co możesz robić, gdy już doświadczysz porażenia przysennego?
Paraliż senny. Co to jest? Po czym go rozpoznasz?
Paraliż senny wiąże się z chwilową utratą prawidłowego funkcjonowania mięśni w czasie snu. Może wystąpić w dowolnej fazie snu, ale jedną z cech paraliżu jest to, że atonia (charakterystyczna dla fazy REM) utrzymuje się aż do wybudzenia i nie ustępuje.
Według badań przeprowadzonych przez M. Klikovą i B.A. Sharplessa, jednymi z powszechnych symptomów towarzyszących paraliżowani sennemu są atonia (czyli zanik czucia mięśniowego) i objawy psychiczne, np. wyczuwanie czyjejś obecności, a nawet halucynacje. Badania przeprowadzone w ciągu ostatniej dekady sprzyjają lepszemu zrozumieniu tego, co to jest paraliż senny i jak wygląda. Udało się np. zidentyfikować neuroprzekaźniki zaangażowane w ogólną atonię snu REM, a także predyspozycje generyczne do paraliżu sennego. Jednak w porównaniu z innymi, lepiej zbadanymi zaburzeniami snu, w literaturze nadal pozostaje wiele luk.
Paraliż senny — jak wygląda?
Podczas paraliżu sennego mamy do czynienia z nieprawidłowym przejściem między fazą snu a fazą czuwania. Osoba, która doświadcza tego stanu, budzi się z pełną świadomością, ale nie jest w stanie się poruszać ani mówić. Może to trwać od kilku sekund do nawet kilku minut. Wszystko to bierze się z atonii mięśniowej, o której pisaliśmy wcześniej, czyli naturalnego paraliżu, który w odpowiednich warunkach zapobiega poruszaniu się podczas fazy REM (tej, w której śnimy — gdybyśmy mogli się w niej poruszać, byłoby to dla nas niebezpieczne). Jeśli chodzi o paraliż senny, objawy, które są najbardziej charakterystyczne, to:
- Brak możliwości poruszania się, pełna atonia mięśniowa — osoba doświadczająca paraliżu sennego czuje się przez to uwięziona, nie może się ruszyć.
- Halucynacje — z paraliżem sennym wiążą się często pewne wizje, zwłaszcza dotyczące obecności ludzi lub istot w pobliżu (np. obok łóżka). To bardzo niepokojące doświadczenie.
- Uczucie duszności — jeden z objawów paraliżu sennego to utrudnione oddychanie, ucisk w klatce piersiowej.
- Pełna świadomość — mimo tego, że osoba z paraliżem sennym nie może się ruszać, to jest całkowicie świadoma stanu, w jakim się znajduje.
Najczęstsze pytania o paraliż senny
Poniżej zebraliśmy kilka istotnych pytań i odpowiedzi związanych z tym, co to jest paraliż senny i jak działa.
Jak powszechny jest paraliż senny?
Według badań ok.6-7% osób doświadczyło w życiu paraliżu sennego choć raz.
Co może wpływać na występowanie paraliżu sennego?
Jednymi z czynników występujących u osób badanych przez Maurice M. Ohayona, które zgłosiły występowanie paraliżu sennego, były zaburzenia dwubiegunowe, zespół niespokojnych nóg czy przyjmowanie leków przeciwlękowych.
Ile trwa paraliż senny?
Paraliż senny nie trwa długo — często to zaledwie kilka sekund. Najdłuższe stany porażenia przysennego trwają do ok. 10 minut. Paraliż kończy się samoistnie w momencie gdy mózg stopniowo przywraca kontrolę nad mięśniami i ciałem.
Czy paraliż senny jest niebezpieczny?
Paraliż senny nie jest niebezpieczny dla organizmu, ale jest trudnym, często traumatyzującym doświadczeniem pod kątem psychicznym — łączy się z lękiem, stresem, może wpłynąć na niechęć do powtórnego zaśnięcia i w konsekwencji brak regenerującego snu.
