Najpopularniejszy rytm snu to sen monofazowy – jeden długi okres snu w ciągu nocy. Istnieją jednak inne wzorce, na przykład sen polifazowy. Co to? Jak działa? I czy warto go wprowadzić do swojej rutyny?
Sen polifazowy – co to?
Sen polifazowy to rutyna, w której sen dzieli się na kilka krótszych cyklów w ciągu doby, zamiast jednego długiego – w nocy. Wyróżniamy kilka podstawowych typów snu polifazowego:
- Everyman, czyli krótki główny sen w nocy (3-4 godziny) i kilka (2-3) drzemek w ciągu dnia.
- Dymaxion, czyli cztery 30-minutowe drzemki co sześć godzin.
- Uberman, czyli sześć 20-minutowych drzemek rozłożonych równomiernie w ciągu doby.
Sen polifazowy: 3 ważne pytania o wielofazowy rytm snu
1. Czy sen polifazowy działa?
Zdania są podzielone: niektóre osoby mogą odczuwać zwiększoną produktywność i lepsze samopoczucie, podczas gdy inni mogą mieć trudności z dostosowaniem się do takich wzorców snu. W jednym z badań analiza literatury nie znalazła dowodów na korzyści zdrowotne płynące z takiego sposobu odpoczynku. Stwierdzono natomiast, że sen polifazowy może prowadzić do negatywnych skutków zdrowotnych i obniżenia wydajności.
Z drugiej strony mamy badania nad wzorcami snu na przykładzie 99 żeglarzy biorących udział w wyścigach oceanicznych, stanowiących model bardzo wymagającej pracy ciągłej (CW). Większość żeglarzy naturalnie zaczęła stosować sen polifazowy, a najlepsze wyniki osiągali ci, którzy spali w seriach trwających od 20 minut do 1 godziny, łącznie od 4,5 do 5,5 godziny na dobę. Te wyniki sugerują, że sen polifazowy może być w przypadku pracy długotrwałej skutecznym sposobem na regenerację organizmu.
Jeszcze ciekawostka: do snu polifazowego możemy zaliczyć także… siestę! Mieszkańcy Hiszpanii, Filipin czy krajów Ameryki Południowej, działają w rytmie snem bifazowym (jeden z rodzajów snu wielofazowego), który składa się z krótszego snu w nocy oraz popołudniowej drzemki. W regionach, gdzie klimat utrudnia normalne funkcjonowanie w ciągu dnia, taki system jest stosowany nieświadomie i zupełnie naturalnie. Ponieważ funkcjonuje on tam od wielu lat, można to uznać za globalne badanie nad snem polifazowym.
2. Jak zacząć spać w trybie polifazowym?
Przede wszystkim należy stopniowo wprowadzać krótsze okresy snu, aby organizm miał czas na adaptację. Kluczowe jest również utrzymanie regularności i konsystencji w czasie drzemek oraz nocnego snu. Ważne jest także monitorowanie własnego samopoczucia i dostosowywanie wzorca snu w zależności od potrzeb.
Ciekawostka: Niemowlęta śpią polifazowo. Ich dobowy cykl snu rozwija się naturalnie w ciągu pierwszych 1-3 miesięcy życia. Naturalne światło, karmienie piersią oraz wspólne spanie z rodzicami wspierają rozwój zdrowego cyklu dobowego u dzieci.
3. Czy sen polifazowy jest bezpieczny?
Sen polifazowy nie jest naturalnym rytmem dorosłego człowieka (nie jest zgodny z rytmem okołodobowym), dlatego aby był bezpieczny, musi być wprowadzony odpowiedzialnie, najlepiej w porozumieniu z lekarzem. Unikaj skrajnych, szybkich zmian nawyków, które mogą prowadzić do chronicznego niedoboru snu. Jeśli chcesz wprowadzić do swojego życia nową rutynę ze względu na to, że klasyczny rytm snu nie daje Ci wystarczającego wypoczynku, zacznij od zastanowienia się, co możesz zmienić w obrębie dotychczasowych nawyków, zamiast wprowadzać zupełnie nowe. Zobacz: Jak spać, żeby się wyspać?
Warto jednak pamiętać, że sen polifazowy nie jest uniwersalnym rozwiązaniem dla każdego, dlatego najważniejsze to działać z głową!
