Jakie mogą być przyczyny ciągłego niewyspania? W tym artykule opowiemy Ci o hipersomnii – zjawisku, które polega na nadmiernej senności w ciągu dnia. Charakteryzuje się nadmierną sennością utrzymującą się przez co najmniej 3 miesiące przed rozpoznaniem – badania wskazują, że może dotyczyć 4–6% populacji.10 Czym dokładnie się objawia? Jakie mogą być jej przyczyny? I dlaczego, mimo pozornego wysypiania się, pacjenci z hipersomnią wciąż odczuwają zmęczenie i senność?
Hipersomnia — nadmierna senność utrudniająca codzienne funkcjonowanie
Hipersomnia to stan, w którym osoba doświadcza nadmiernej senności w ciągu dnia. Może być spowodowany czynnikami neurologicznymi lub innymi schorzeniami, takimi jak bezdech senny, ale czasami nie ma jednoznacznej przyczyny – wtedy mówimy o hipersomnii idiopatycznej.
Skąd wynika taka senność mimo wyspania? Mówiąc prosto: osoby z hipersomnią mają trudności w funkcjonowaniu w ciągu dnia z powodu senności, co może wpływać negatywnie na koncentrację i poziom energii. Warto rozróżniać hipersomnię od narkolepsji, która polega na spontanicznym, niekontrolowanym zasypianiu w ciągu dnia.
Wszystko przez to, że głównym objawem hipersomnii jest ciągła senność. Osoba dotknięta hipersomnią może spać więcej niż 11 godzin na dobę, a mimo to drzemać w ciągu dnia i nadal odczuwać zmęczenie.
Hipersomnia – objawy
Nadmierna senność w ciągu dnia (EDS) to główny objaw hipersomnii. Osoby z hipersomnią odczuwają:
- Silną potrzebę drzemek. Warto dodać, że drzemki te są zazwyczaj długie (ponad 1 godzinę) i, niestety, często nie przynoszą odpoczynku, a wręcz pogłębiają zmęczenie.
- Mgłę mózgową (brain fog). Ten objaw charakteryzuje się ospałością umysłową, trudnościami z koncentracją, pamięcią i jasnością myślenia.
- Długi sen. Osoby z IH potrzebują co najmniej 11 godzin snu na dobę (łącznie z drzemkami) lub ponad 9 godzin nieprzerwanego snu nocnego.
- Silną bezwładność snu (inercję). Mowa tu np. o trudnościach z wybudzeniem – potrzeba wielu głośnych budzików lub pomocy drugiej osoby. Po przebudzeniu osoby dotknięte hipersomnią mają uczucie dezorientacji, splątania i drażliwości, a także problemy z koordynacją ruchową. Wiele czynności wykonują automatycznie, bez pełnej świadomości. Co więcej, po przebudzeniu osoba czuje się tak, jakby wcale nie spała.
- Napady snu. Zdarza się niespodziewane zasypianie w nieodpowiednich miejscach i momentach.
- Ogólne zmęczenie, w tym brak siły fizycznej i psychicznej; stałe uczucie zmęczenia i wyczerpania.
Powyższa lista pochodzi z wytycznych Hypersomnia Foundation.
Rodzaje i przyczyny hipersomnii
Jeśli chodzi o typy hipersomnii, lekarze wyróżniają trzy rodzaje:
- Hipersomnia idiopatyczna – występuje bez wyraźnej przyczyny.
- Hipersomnia pierwotna – może być spowodowana przyczynami neurologicznymi lub występować jako objaw narkolepsji.
- Hipersomnia wtórna – jest następstwem innej choroby, takiej jak:
– depresja,
– stwardnienie rozsiane (SM),
– uszkodzenie nerwów spowodowane urazem głowy,
– nadużywanie leków lub alkoholu,
– bezdech senny.
Niektóre z tych chorób wpływają na jakość snu nocnego, prowadząc do zmęczenia w ciągu dnia.
Hipersomnia w badaniach
Co na temat przyczyn ciągłego niewyspania mówią badania?
Hipersomnia a depresja
Hipersomnia występuje u pacjentów z depresją. Jedno z badań wykazało, że hipersomnii doświadcza 17 ze 102 pacjentów z dużymi zaburzeniami depresyjnymi. Badacze wykazali związek między hipersomnią a zwiększonym apetytem, przyrostem masy ciała, pobudzeniem czy bólami głowy.
Hipersomnia u osób starszych
Nadmierna senność u osób starszych ma charakter wieloczynnikowy. Mogą do niej prowadzić ciężkie zaburzenia oddychania podczas snu, odczuwalnie zła jakość snu, zwiększony procent czasu snu w fazie REM, ból w nocy, świszczący oddech oraz leki, których skutkiem ubocznym jest senność. U osób skarżących się na senność częściej występowało wiele czynników ryzyka jednocześnie.
