Melatonina, czyli hormon regulujący rytm okołodobowy ma ogromny wpływ na ludzki organizm. Jaka melatonina jest najlepsza i ile melatoniny brać przed snem, by wysypiać się każdej nocy? Tego dowiesz się z poniższego artykułu.
Co to jest melatonina?
Melatonina, hormon szyszynki, została wykryta w 1958 roku. Melatonina jest stosunkowo prostym związkiem indolowym (N-acetylo-5-metoksytryptamina), bliską pochodną serotoniny.
Wraz z rozwojem biologii molekularnej wiedza na temat tego związku i jego wpływu na czynność organizmów żywych znacznie się poszerzyła. Dziś wiadomo, że hormon ten powszechnie występuje w przyrodzie, a u kręgowców jest syntetyzowany głównie w szyszynce.
Od czego zależy wydzielanie melatoniny?
Wydzielanie melatoniny zależy od pory dnia i nocy oraz pory roku, co istotnie wpływa na funkcjonowanie tzw. zegara biologicznego. Stężenie tego hormonu zmienia się także wraz z wiekiem – niskie wartości występują po urodzeniu, szczytowe – w wieku 3–5 lat, względnie stabilne stężenie – do 35.–40. roku życia i stopniowo malejące – po 40. roku życia.
W cyklu dobowym stężenie melatoniny wzrasta w ciągu nocy, a utrzymuje się niskie w ciągu dnia, ponieważ światło działa hamująco na jej produkcję. W ciągu dnia melatonina jest produkowana w niewielkich ilościach (jej stężenie w surowicy wynosi od 5 do 20 pg/mL), natomiast głównie wytwarza się w godzinach nocnych, by w okresie szczytu wydzielania (między godz. 24 a 3) osiągnąć w surowicy stężenie kilkakrotnie wyższe niż w ciągu dnia (80 – 120 pg/mL).
Rytm dobowy wydzielania melatoniny pojawia się u człowieka między 6. a 9. tygodniem życia i w pełni wykształca między 21. a 27. tygodniem życia.
Jak produkowana jest melatonina?
Podstawowym regulatorem wydzielania melatoniny jest cykl światło-ciemność. Informacja o warunkach oświetlenia dociera do szyszynki drogą nerwową. Rytmy biologiczne, czyli okołodobowe i sezonowe odgrywają bardzo istotną rolę u wszystkich organizmów żywych. Wydzielanie melatoniny jest uznawane za najbardziej bezpośredni wyraz centralnego zegara biologicznego.
Melatonina nazywana jest wskazówkami zegara biologicznego. Uważa się, że działa ona jak synchronizator zdolny do stabilizowania/wzmacniania wielu rytmów biologicznych np. temperatury ciała, rytmu sen-czuwanie.
Jaka melatonina jest najlepsza?
Wpływ melatoniny na organizm ludzki jest niezwykle szeroki. Od lat znana jest funkcja pronasenna melatoniny, ma ona również zastosowanie w leczeniu niektórych zaburzeń snu, np. u osób pracujących zmianowo w godzinach nocnych, w przypadku zjawiska jet lag, zespołu przyspieszonej lub opóźnionej fazy snu, u pacjentów geriatrycznych z zaburzeniami rytmiki okołodobowej czy u osób niewidomych.
Kiedy stosuje się melatoninę?
W chwili obecnej istnieją trzy podstawowe wskazania do stosowania terapeutycznego melatoniny. Są to:
- zaburzenia snu, zwłaszcza u osób w wieku podeszłym,
- regulacja rytmu sen – m.in. czuwanie u osób niewidomych,
- niwelowanie zaburzeń wynikających z szybkiej zmiany stref czasowych w czasie podróży międzykontynentalnych (jet-lag).
Melatonina – ile przed snem?
To, ile melatoniny wziąć przed snem, powinno być dobierane indywidualnie i zależeć od przyczyny jej stosowania. Przeciętne dawki stosowane w terapii wahają się od 1 do 5 mg.
Melatonina na problemy ze snem
Melatonina jest lekiem obecnym na rynku farmaceutycznym od wielu lat, dostępnym bez recepty, uważanym za bezpieczny i dobrze tolerowany. Stosowana jest wspomagająco w zaburzeniach snu związanych ze zmianą stref czasowych. Melatonina występuje w postaci klasycznych tabletek (1, 3, 5 mg) oraz o przedłużonym uwalnianiu (2 mg). Wybierajmy preparaty, które są lekiem z melatoniną a nie suplementem diety. Należy zwrócić uwagę na kraj produkcji oraz poszukać informacji o standardach GMP (Good Manufacturing Production).
Źródła:
- Karasek M „Znaczenie kliniczne melatoniny”
- Mikołajczyk M „Rola melatoniny w cukrzycy typu 2”
- Brzęczek M, Słonka K, Hyla-Klekot L: „Melatonina – hormon o plejotropowym działaniu”
- „Zaburzenia snu i czuwania” American Association
- Pierzchała W, Oławska-Dzierżęga A „Zaburzenia snu w chorobach wewnętrznych”
